Các bước xây dựng chiến lược kinh doanh thành công

1. Chiến lược kinh doanh là gì?

Về cơ bản theo Michael Porter, chiến lược kinh doanh là gì? Có thể hiểu đây là tập hợp của những phương pháp và cách thức hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hoặc tập đoàn, mục đích là đạt được hiệu quả cao nhất trong kinh doanh. Chiến lược kinh doanh là nội dung tổng thể trong một bản kế hoạch kinh doanh theo trình tự, bao gồm chuỗi các phương pháp, cách thức hoạt động kinh doanh xuyên suốt trong một thời gian dài. Thuật ngữ này là một khái niệm thuộc khoa học chiến lược và cụ thể là ám chỉ chiến lược trong lĩnh vực kinh doanh. Cũng chính vì điều này nên nó về bản chất không quá khác biệt so với những khái niệm cơ bản của chiến lược. Có một điều bạn cần lưu ý thêm là chiến lược và chiến thuật là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Hiểu đơn giản, chiến thuật là một phần thuộc chiến lược vậy nên chiến lược kinh doanh sẽ ở mức độ cao hơn và sở hữu những tính chất khác so với chiến thuật kinh doanh. 

2. Vị trí của chiến lược kinh doanh

Hiểu được đặc điểm của chiến lược kinh doanh là gì, bạn có thể dễ dàng thấy rằng đây là một bộ phận của chiến lược doanh nghiệp. Nếu các chiến lược khác sẽ tập trung vào các khía cạnh nội bộ doanh nghiệp, hay còn gọi là chiến lược hướng nội nhằm hỗ trợ sự phát triển sự nghiệp kinh doanh của doanh nghiệp. Điển hình là chiến lược về nhân sự, phát triển công nghệ, tài chính,… Trong khi đó, chiến lược trong kinh doanh lại là phần hướng ngoại nhiều nhất khi nó thực thi trực tiếp lên thị trường kinh doanh. Đổi lại, tác động của chiến lược kinh doanh lên doanh nghiệp cũng là trực tiếp nhất với mức độ lớn nhất. Từ một chiến lược tổng thể sau đó sẽ được chia nhỏ các những chiến lược con chi tiết hơn như là: chiến lược sản phẩm, chiến lược tiếp thị, chiến lược bán hàng, chiến lược định giá,… Dù mỗi yếu tố đều có vai trò và chức năng riêng, tuy nhiên chúng đều là cấu thành của một chiến lược tổng thể nên đều tác động chung đến hiệu quả kinh doanh, quyết định sự thành bại của nó. 

3. Vai trò của chiến lược kinh doanh

3.1. Tạo ra định hướng dài hạn và cơ sở hoạt động cho doanh nghiệp

Không có chiến lược kinh doanh và chiến lược kinh doanh không rõ ràng có thể làm cho hoạt động mất hướng, chỉ thấy trước mắt không thấy được trong dài hạn, chỉ thấy cái cục bộ mà không thấy cái toàn thể. Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp luôn chịu sự ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài và bên trong. Do đó, Chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp định hướng cho hoạt động của mình trong tương lai thông qua việc phân tích và dự báo môi trường kinh doanh. Chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp vừa linh hoạt vừa chủ động để thích ứng với những biến động của thị trường, đồng thời còn đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động và phát triển theo đúng hướng. Điều đó có thể giúp doanh nghiệp phấn đấu thực hiện mục tiêu nâng cao vị thế của mình trên thị trường.

3.2. Tạo cơ sở cho doanh nghiệp chủ động phát triển 

Chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp nắm bắt được các cơ hội cũng như rủi ro trong thị trường và trong việc kinh doanh của công ty từ đó đề trước ra những phương pháp chủ động nắm bắt cơ hội hay đương đầu với thử thách. Với chiến lược kinh doanh đã đề ra, doanh nghiệp dễ dàng đi theo và tận dụng hợp lý các nguồn lực, phát huy tối đa lợi thế của công ty. 

3.3. Tạo ra quỹ đạo hoạt động cho doanh nghiệp

Chiến lược giúp liên kết được các cá nhân với các lợi ích khác cùng hướng tới một mục đích chung, cùng phát triển doanh nghiệp. Nó tạo một mối liên kết gắn bó giữa các nhân viên với nhau và giữa các nhà quản lý với nhân viên. Qua đó tăng cường và nâng cao hơn nữa nội lực của doanh nghiệp.

3.4. Công cụ cạnh tranh hiệu quả của doanh nghiệp 

Trong môi trường cạnh tranh đầy khốc liệt như hiện nay, các doanh nghiệp không chỉ cạnh tranh về giá cả, chất lượng, quảng cáo, marketing,... mà còn sử dụng chiến lược kinh doanh như một công cụ cạnh tranh có hiệu quả. Chiến lược kinh doanh tốt và rõ ràng sẽ giúp doanh nghiệp chiếm được ưu thế và đi trước một bước trong thương trường.

4. Các bước xây dựng chiến lược kinh doanh

Như đã đề cập ở trên, chiến lược kinh doanh giống như xương sống của bất kỳ doanh nghiệp nào, chính vì vậy mà việc xây dựng hệ thống mục tiêu của doanh nghiệp có ý nghĩa sống còn. Một doanh nghiệp muốn phát triển đúng hướng thì cần có một chiến lược đúng đắn. Dưới đây, 4 bước xây dựng một chiến lược kinh doanh là gì để đạt được hiệu quả cho doanh nghiệp. 

4.1. Thiết lập mục tiêu

Bước đầu tiên và cũng được xem là bước quan trọng nhất chính là thiết lập mục tiêu. Nó giống như kim chỉ nam để doanh nghiệp hướng đến và mong muốn đạt được trong tương lai. Khi thiết lập mục tiêu, lưu ý rằng các mục tiêu đó phải thực tế và cần có cách hoạch định chiến lược kinh doanh cụ thể để đạt được những mục tiêu ấy. Trong đó, có một số mục tiêu đặc biệt mà doanh nghiệp cần hết sức lưu tâm trong quá trình xây dựng chiến lược là: doanh thu, lợi nhuận, thị phần và tái đầu tư. 

Việc thiết lập mục tiêu có thể quyết định liệu doanh nghiệp đó có thể phát triển thành công không, đặc biệt là với các doanh nghiệp nhỏ. Việc thiết lập mục tiêu không hiệu quả có thể khiến doanh nghiệp hoạt động trong trạng thái “vô định”, không biết nên tập trung vào cái gì. Ngoài ra, mục tiêu được thiết lập ra còn đóng vai trò như một thước đo để đo lường mức độ thành công của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

4.2. Đánh giá vị trí hiện tại

Sau khi thiết lập được mục tiêu thì ban lãnh đạo doanh nghiệp cần có những tiêu chí đánh giá hợp lý. Trong đó có hai lĩnh vực mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng cần quan tâm khi đánh giá vị trí hiện tại:

Môi trường kinh doanh: Doanh nghiệp cần nghiên cứu, khảo sát môi trường kinh doanh của mình để xác định được những yếu tố nào trong môi trường hiện tại cái nào là cơ hội, cái nào là mối nguy hại đối với chiến lược và mục tiêu của công ty.
Nội lực công ty: Đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu của chính bản thân công ty ở những khía cạnh như: quản lý, tài chính, nghiên cứu phát triển, marketing, sản xuất. Từ những thông tin thu thập được, đưa ra những đường hướng phát triển kinh doanh sát với tiềm lực công ty nhất.
Tổng hợp các chiến lược kinh doanh và đánh giá vị trí hiện tại

4.3. Chiến lược sản phẩm, dịch vụ

Chiến lược sản phẩm, dịch vụ là một phần cực kỳ đặc biệt và quan trọng bởi lẽ nó là nền tảng của chiến lược kinh doanh. Bất kỳ doanh nghiệp khi ra thị trường cũng sẽ kinh doanh một loại hình sản phẩm, dịch vụ nào đó. Chính vì vậy mà chiến lược sản phẩm, dịch vụ giúp doanh nghiệp có thể xác định được phương hướng phát triển, thiết kế sản phẩm để phù hợp với nhu cầu và thị hiếu của thị trường, cũng như hạn chế được những rủi ro có thể gặp phải. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải tập trung vào những yếu tố ảnh hưởng tới chính sản phẩm, dịch vụ để có thể cải thiện được hiệu quả bán hàng. Những yếu tố đó là: chất lượng sản phẩm, giá thành, bao bì và nhãn hiệu sản phẩm,.. Một chiến lược sản phẩm, dịch vụ tốt là khi nó trả lời được 3 câu hỏi chủ chốt sau:

• Mục tiêu đạt được là gì?
• Đối thủ cạnh tranh là những ai?
• Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp là gì và sử dụng để chiến thắng đối thủ như nào?

4.4. Đánh giá, kiểm soát và thay đổi

Đây là bước cuối cùng trong hoạt động xây dựng chiến lược kinh doanh cho doanh nghiệp, cũng là bước để xác định liệu những lựa chọn chiến lược của ban lãnh đạo có phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp hay không. Đây có thể xem giống như một quá trình kiểm duyệt và bổ sung. Ngày nay trên thị trường đã xuất hiện rất nhiều phần mềm giúp thống kê tự động những số liệu trên, giúp nhà quản lý có thể dễ dàng theo dõi và cập nhật chính xác. Qua đó đưa ra những điều chỉnh phù hợp vào đúng thời điểm, nhằm mang lại hiệu quả tốt nhất cho nội dung chiến lược kinh doanh.

5. Các nguyên tắc về chiến lược kinh doanh cần biết

Sau khi hiểu được những khái niệm, đặc điểm và cách để xây dựng chiến lược kinh doanh là gì thì hẳn bạn hiểu rằng một chiến lược để hiệu quả không chỉ tồn tại ở trên trang giấy hay những bản thảo kế hoạch, báo cáo mà nó phải được xây dựng thông qua những kinh nghiệm thực tiễn, tương tác trực tiếp với người tiêu dùng. Dưới đây là các nguyên tắc ví dụ về chiến lược kinh doanh mà các nhà lãnh đạo, quản trị doanh nghiệp cần phải biết để giúp công ty có thể phát triển một cách bền vững và luôn đúng với mục tiêu đề ra ban đầu.

5.1. Cạnh tranh để tạo ra sự khác biệt

Khi xây dựng chiến lược kinh doanh, nhiều doanh nghiệp luôn mặc định nghĩ rằng mục tiêu là trở thành cái tên đi đầu, xuất chúng nhất của ngành đó, thế nhưng nó đôi khi là bất khả thi. Trong kinh doanh, việc có nhiều hơn 1 doanh nghiệp dẫn đầu là chuyện hoàn toàn bình thường. Chính vì vậy, đừng bao giờ nghĩ đến việc cố gắng đánh bại những “ông lớn” trong ngành bằng cách bắt chước toàn bộ những gì mà các doanh nghiệp đó đang làm. Việc đó chỉ khiến cho doanh nghiệp của bạn trở nên thảm bại hơn mà thôi. Thay vào đó, hãy tìm đến những giá trị khác biệt và tiếp cận nó, khai thác nó để tạo cho doanh nghiệp một bộ mặt hoàn toàn mới, nổi bật hơn so với đối thủ trong thị trường.

5.2. Cạnh tranh vì lợi nhuận

Khi cạnh tranh trên thị trường nó không chỉ dừng lại ở việc doanh nghiệp của bạn sở hữu bao nhiêu thị phần hay tốc độ phát triển, nó còn nằm ở việc doanh nghiệp của bạn tạo ra bao nhiêu lợi nhuận. Suy cho cùng, những chiến lược kinh doanh kinh điển của doanh nghiệp cũng là để cải thiện tình hình kinh doanh, mang được nhiều tiền hơn về cho công ty. Chính vì vậy mà nếu chiến lược của doanh nghiệp không thể hiện được mục đích rõ ràng về số tiền kiếm được, chứng tỏ chiến lược đó không đáng để dành thời gian và công sức thực hiện.

5.3. Thấu hiểu thị trường

Khi doanh nghiệp bước chân vào một thị trường thì việc thấu hiểu thị trường đó là điều bắt buộc. Mỗi thị trường sẽ sở hữu những đặc điểm và tính chất riêng, đó cũng là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng “kiếm tiền” của doanh nghiệp trong tương lai. 

5.4. Xác định đối tượng khách hàng

Cũng giống như việc thấu hiểu thị trường thì xác định đối tượng khách hàng là điều hiển nhiên. Doanh nghiệp của bạn bán sản phẩm, dịch vụ tới khách hàng nên dĩ nhiên bạn cần biết đối tượng khách hàng phù hợp là ai. Sản phẩm, dịch vụ của bạn không thể phù hợp cho tất cả mọi người mà chỉ có một số lượng giới hạn khách hàng tiềm năng. 

5.5. Học cách nói không

Sau khi hiểu được thị trường, xác định được tệp khách hàng tiềm năng thì bạn sẽ nhận thấy rằng học cách nói không là một việc rất quan trọng. Trong quá trình kinh doanh, chắc chắn sẽ xuất hiện những nhóm khách hàng không phù hợp. Vậy việc doanh nghiệp cần làm chính là biết được đối tượng khách hàng không phục vụ, những hoạt động không thực hiện, những sản phẩm và dịch vụ không nên cung cấp. Có thể nói rằng, việc xác định những gì nên làm và không nên làm có ý nghĩa quan trọng tương tự nhau trong chiến lược kinh doanh. 

5.6. Không ngại thay đổi

Như đã đề cập ở trên, các loại chiến lược kinh doanh là bất biến. Trải qua thời gian, chắc chắn nhu cầu và hành vi của khách hàng sẽ thay đổi, xã hội và công nghệ phát triển, đối thủ thay đổi và phát triển. Tất cả những yếu tố đó đặt ra yêu cầu cho doanh nghiệp là không ngại thay đổi, cần phải nhạy bén với thời cuộc để tìm ra những xu hướng mới và áp dụng nó vào trong mô hình của doanh nghiệp. 

5.7. Tư duy hệ thống

Nguyên tắc cuối cùng nhưng cũng vô cùng quan trọng chính là tạo dựng tư duy hệ thống trong chiến lược kinh doanh. Việc này bao gồm cả việc xây dựng cơ sở dữ liệu chính xác nhằm đưa ra các giả định, góp phần vào sự phát triển của doanh nghiệp. Dĩ nhiên những giả định, dự đoán đưa ra không thể nào chính xác 100% mọi lúc nhưng những thông tin, dữ liệu thu thập và cung cấp có thể giúp những nhà quản trị phán đoán được về xu hướng thị trường, hành vi khách hàng và nhiều thứ khác.

Nguồn: Tổng hợp internet