Ma trận GE là gì? Các bước xây dựng ma trận GE hỗ trợ kinh doanh

1. Ma trận GE là gì?

1.1 Khái niệm

Ma trận GE, viết tắt của Ma trận General Electric còn được nhiều người gọi với cái tên Ma trận McKinsey là công cụ phân tích chiến lược ra đời năm 1970. Ma trận này đánh giá và so sánh sự đa dạng của các đơn vị kinh doanh dựa theo 2 tiêu chí:

Sự hấp dẫn của ngành: Đo lường mức độ hấp dẫn của ngành mà doanh nghiệp đang hoạt động, dựa trên các yếu tố như tốc độ tăng trưởng, quy mô thị trường, khả năng sinh lời, và mức độ cạnh tranh.

Sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp: Đánh giá năng lực nội bộ của doanh nghiệp, bao gồm thị phần, lợi thế cạnh tranh, chất lượng sản phẩm/dịch vụ, và khả năng phát triển công nghệ.

1.2 Các yếu tố của ma trận GE là gì?

Dựa theo 2 tiêu chí là sự hấp dẫn của ngành và sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp, chúng ta có thể chia các yếu tố của ma trận GE theo 2 nhóm sau:

Sự hấp dẫn của ngành (Industry Attractiveness)

Các tiêu chí thường được xem xét trong nhóm này bao gồm:

• Quy mô thị trường: Mức độ lớn của thị trường và cơ hội mở rộng.
• Tốc độ tăng trưởng của thị trường: Tỷ lệ tăng trưởng trong thời gian gần đây và tiềm năng trong tương lai.
• Lợi nhuận của ngành: Khả năng sinh lời và biên lợi nhuận trung bình.
• Cường độ cạnh tranh: Số lượng đối thủ, mức độ cạnh tranh, và rào cản gia nhập thị trường.
• Tính ổn định về kinh tế và chính trị: Ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế và chính trị đến ngành.

Sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp (Business Strength)

Yếu tố này đánh giá năng lực và hiệu quả của doanh nghiệp trong việc cạnh tranh trên thị trường, thông qua các khía cạnh như:

• Thị phần: Đo lường thị phần hiện tại của doanh nghiệp so với các đối thủ.
• Lợi thế cạnh tranh: Những ưu điểm nổi trội như chất lượng sản phẩm, công nghệ tiên tiến, hoặc chi phí sản xuất thấp hơn.
• Khả năng tài chính: Nguồn lực tài chính và khả năng đầu tư cho phát triển.
• Chất lượng đội ngũ quản lý: Kinh nghiệm, năng lực lãnh đạo, và khả năng hoạch định chiến lược của ban lãnh đạo.
• Khả năng nghiên cứu và phát triển (R&D): Mức độ đổi mới và cải tiến sản phẩm hoặc dịch vụ.

2. Cấu trúc của ma trận GE

Ma trận GE được thiết kế dưới dạng lưới 3×3, với tổng cộng 9 ô, thể hiện sự kết hợp giữa hai yếu tố chính là sự hấp dẫn của ngành và sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp. Dưới đây là cấu tạo chi tiết của ma trận:

2.1 Trục tung thể hiện sự hấp dẫn của ngành

Trục tung đại diện cho mức độ hấp dẫn của ngành, được chia thành ba cấp độ:

• Cao (High)
• Trung bình (Medium)
• Thấp (Low)

Yếu tố này đánh giá các khía cạnh như tốc độ tăng trưởng, quy mô thị trường, lợi nhuận trung bình, mức độ cạnh tranh, và rủi ro ngành.

2.2 Trục hoành thể hiện sức mạnh cạnh tranh của doanh nghiệp

Trục hoành thể hiện mức độ mạnh yếu của doanh nghiệp trong ngành, cũng được chia thành ba cấp độ:

• Mạnh (High)
• Trung bình (Medium)
• Yếu (Low)

Yếu tố này đánh giá khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp dựa trên thị phần, khả năng tài chính, chất lượng sản phẩm, đổi mới công nghệ, và năng lực quản lý.

2.3 9 ô của ma trận GE

Ma trận GE có tổng cộng 9 ô, mỗi ô biểu thị một chiến lược khác nhau dựa trên sự kết hợp giữa hai yếu tố chính:

• Ô 1 (Cao – Mạnh): Doanh nghiệp có sức mạnh lớn trong ngành hấp dẫn, nên tập trung đầu tư mạnh mẽ để tăng trưởng.
• Ô 2 (Cao – Trung bình): Ngành hấp dẫn nhưng doanh nghiệp chưa có đủ sức mạnh, cần cải thiện năng lực cạnh tranh để phát triển.
• Ô 3 (Cao – Yếu): Ngành hấp dẫn nhưng doanh nghiệp yếu, nên xem xét đầu tư có chọn lọc hoặc tìm kiếm đối tác để cải thiện sức mạnh.
• Ô 4 (Trung bình – Mạnh): Doanh nghiệp mạnh nhưng ngành có sức hấp dẫn trung bình, nên tiếp tục duy trì vị trí hiện tại và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.
• Ô 5 (Trung bình – Trung bình): Doanh nghiệp ở mức trung bình cả về sức mạnh lẫn sự hấp dẫn của ngành, có thể cân nhắc đầu tư giữ nguyên hiện trạng.
• Ô 6 (Trung bình – Yếu): Ngành trung bình và doanh nghiệp yếu, nên chỉ đầu tư duy trì hoặc thu hồi vốn.
• Ô 7 (Thấp – Mạnh): Doanh nghiệp mạnh nhưng ngành kém hấp dẫn, nên tập trung thu hoạch và tối đa hóa lợi nhuận ngắn hạn.
• Ô 8 (Thấp – Trung bình): Ngành kém hấp dẫn, doanh nghiệp ở mức trung bình, nên xem xét rút vốn dần dần hoặc thoái lui khỏi thị trường.
• Ô 9 (Thấp – Yếu): Ngành kém hấp dẫn và doanh nghiệp yếu, nên xem xét thoái lui hoàn toàn khỏi ngành.

3. Một số ứng dụng của ma trận GE trong kinh doanh

Hỗ trợ các quyết định đầu tư

Ma trận GE giúp doanh nghiệp xác định vị trí của từng sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh trong ma trận để quyết định có nên tiếp tục đầu tư, duy trì hay thoái vốn. 

Ví dụ, nếu một sản phẩm nằm ở ô “Đầu tư và tăng trưởng”, doanh nghiệp sẽ tập trung tài nguyên để phát triển sản phẩm này. Ngược lại, các đơn vị nằm trong ô “Thu hoạch hoặc thoái vốn” thường sẽ được giảm đầu tư hoặc loại bỏ khỏi danh mục.

Xây dựng chiến lược phát triển cho từng sản phẩm

Dựa vào vị trí trong ma trận, doanh nghiệp có thể xác định các chiến lược khác nhau cho từng sản phẩm hoặc dịch vụ. 

Phân loại sản phẩm: Ma trận GE giúp phân loại sản phẩm dựa trên vị thế cạnh tranh và sức hấp dẫn của thị trường, từ đó xác định chiến lược phát triển phù hợp cho từng sản phẩm.
Đầu tư vào sản phẩm chủ lực: Ma trận giúp xác định các sản phẩm chủ lực cần đầu tư để tăng trưởng và duy trì vị thế cạnh tranh.
Ngừng sản xuất hoặc tái cơ cấu: Đối với những sản phẩm có vị thế yếu và thị trường kém hấp dẫn, ma trận GE gợi ý nên ngừng sản xuất hoặc tái cơ cấu.

Quản lý rủi ro kinh doanh

Ma trận GE giúp doanh nghiệp đánh giá rủi ro bằng cách phân tích từng đơn vị kinh doanh trong mối tương quan giữa sức hấp dẫn thị trường và vị thế cạnh tranh. Điều này cho phép doanh nghiệp nhận diện các lĩnh vực có rủi ro cao để đưa ra biện pháp ứng phó, bảo vệ và điều chỉnh chiến lược nhằm giảm thiểu tổn thất.

Tối ưu hóa danh mục đầu tư

Ma trận GE hỗ trợ doanh nghiệp phân tích và đánh giá danh mục đầu tư để tối ưu hóa hiệu quả.

Cắt giảm chi phí: Ma trận giúp xác định các đơn vị kinh doanh không hiệu quả để cắt giảm chi phí và tập trung nguồn lực vào những đơn vị có tiềm năng.
Tái cơ cấu: Hỗ trợ xác định các đơn vị cần được sáp nhập, tách ra hoặc bán đi.
Mua lại và sáp nhập: Ma trận GE giúp đánh giá các cơ hội mua lại và sáp nhập, đảm bảo rằng các thương vụ này phù hợp với chiến lược tổng thể của doanh nghiệp.

Phân bổ nguồn lực hợp lý

Ma trận GE giúp doanh nghiệp phân bổ nguồn lực một cách hợp lý giữa các đơn vị kinh doanh. Tài nguyên sẽ được tập trung vào các đơn vị có sức hấp dẫn và khả năng cạnh tranh cao, từ đó đảm bảo tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực và nâng cao tỷ suất lợi nhuận cho toàn bộ doanh nghiệp.

4. Các bước xây dựng ma trận GE hỗ trợ hoạt động kinh doanh

Để thiết lập ma trận GE, doanh nghiệp có thể tham khảo thực hiện theo các bước sau đây:

Bước 1: Xác định danh mục đơn vị kinh doanh/sản phẩm cần đánh giá

Liệt kê tất cả các đơn vị kinh doanh (SBU – Strategic Business Unit) hoặc sản phẩm trong danh mục mà doanh nghiệp muốn phân tích.
Mỗi đơn vị kinh doanh hoặc sản phẩm sẽ là một đối tượng trong ma trận, giúp đánh giá và so sánh toàn diện các yếu tố tác động.

Bước 2: Xác định yếu tố đánh giá sức hấp dẫn của thị trường

Các yếu tố có thể bao gồm: Tốc độ tăng trưởng thị trường, quy mô thị trường, lợi nhuận, độ cạnh tranh, tiềm năng mở rộng, rào cản gia nhập, và xu hướng phát triển….
Mỗi yếu tố có thể được xếp hạng từ thấp đến cao (1 – 5 điểm) hoặc dưới dạng thang đo tương tự để định lượng sức hấp dẫn của thị trường một cách tương đối.

Bước 3: Xác định yếu tố đánh giá vị thế cạnh tranh của đơn vị

Các yếu tố đánh giá vị thế cạnh tranh có thể bao gồm: Thị phần, uy tín thương hiệu, khả năng tài chính, năng lực đổi mới, hiệu quả vận hành và khả năng chiếm lĩnh thị trường.
Tương tự, mỗi yếu tố này sẽ được đánh giá theo thang điểm từ thấp đến cao để xác định sức mạnh tương đối của từng đơn vị kinh doanh.

Bước 4: Gán trọng số cho các yếu tố được đánh giá

Các yếu tố của cả sức hấp dẫn thị trường và vị thế cạnh tranh sẽ có mức độ quan trọng khác nhau. Do đó, bạn nên gán trọng số cho mỗi yếu tố để phản ánh mức độ ảnh hưởng của chúng đến hoạt động kinh doanh.

Ví dụ, nếu tốc độ tăng trưởng thị trường quan trọng hơn, bạn có thể gán trọng số cao hơn cho yếu tố này.

Bước 5: Tính điểm

Sau khi đánh giá các yếu tố và gán trọng số, bạn tính điểm tổng hợp cho từng đơn vị kinh doanh bằng cách nhân trọng số với điểm của từng yếu tố rồi cộng lại.
Điểm tổng hợp sẽ cho bạn biết sức hấp dẫn thị trường và vị thế cạnh tranh của từng sản phẩm, giúp xác định vị trí trong ma trận.

Bước 6: Xác định vị trí của từng đơn vị trên ma trận

Ma trận GE gồm 9 ô, chia theo hai trục:

• Trục tung: Sức hấp dẫn thị trường, từ thấp đến cao.
• Trục hoành: Vị thế cạnh tranh, từ yếu đến mạnh.

Dựa trên điểm tổng hợp của mỗi đơn vị kinh doanh, xác định vị trí của từng đơn vị trên ma trận, giúp chia thành các nhóm chiến lược: 

• Đầu tư và tăng trưởng
• Duy trì và chọn lọc
• Thu hoạch hoặc thoái vốn

Bước 7: Phân tích và lên kế hoạch cho từng đơn vị

• Ô Đầu tư và Tăng trưởng: Đây là các đơn vị có sức hấp dẫn và vị thế cạnh tranh cao, cần đầu tư mạnh để gia tăng lợi nhuận và tăng trưởng.
• Ô Duy trì và Chọn lọc: Các đơn vị này cần xem xét, đánh giá để đưa ra quyết định tăng cường hoặc giữ nguyên nguồn lực.
• Ô Thu hoạch hoặc Thoái vốn: Do sức hấp dẫn và vị thế cạnh tranh thấp, nên giảm đầu tư hoặc thoái vốn để tập trung vào các đơn vị có tiềm năng hơn.

Bước 8: Đánh giá định kỳ và cập nhật

Thị trường và vị thế cạnh tranh thay đổi liên tục, do đó doanh nghiệp nên định kỳ đánh giá và cập nhật ma trận để đảm bảo kế hoạch chiến lược luôn phù hợp với tình hình thực tế.

Ma trận GE là một công cụ phân tích chiến lược hữu hiệu, giúp doanh nghiệp đánh giá vị thế cạnh tranh của các đơn vị kinh doanh và sức hấp dẫn của từng ngành. Bằng cách xác định rõ vị trí của từng đơn vị kinh doanh trên ma trận, doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định đầu tư, phân bổ nguồn lực và xây dựng chiến lược một cách hiệu quả và khoa học hơn.

Theo: Base.vn