Mô hình PEST là gì? 4 bước phân tích PEST trong môi trường kinh doanh

1.Mô hình PEST là gì?

Khái niệm 

Mô hình PEST là công cụ phân tích môi trường vĩ mô, được sử dụng rộng rãi trong chiến lược kinh doanh nhằm dự đoán và ứng phó với các yếu tố bên ngoài. Bốn yếu tố trong mô hình PEST bao gồm:

• Political (Chính trị): Những yếu tố liên quan đến chính phủ và các chính sách quản lý.
• Economic (Kinh tế): Tác động của các yếu tố kinh tế như lãi suất, lạm phát, tỷ giá hối đoái.
• Social (Xã hội): Các yếu tố văn hóa, hành vi của người tiêu dùng, cấu trúc dân số.
• Technological (Công nghệ): Sự phát triển công nghệ ảnh hưởng đến quá trình sản xuất, tiếp thị và quản lý.

Việc áp dụng mô hình PEST cho phép doanh nghiệp phân tích các yếu tố này để tìm ra các cơ hội và rủi ro từ môi trường bên ngoài, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện hơn và điều chỉnh chiến lược kinh doanh kịp thời.

2. 4 yếu tố cấu thành của mô hình PEST

Các yếu tố chính trong mô hình PEST bao gồm: Chính trị (Political), Kinh tế (Economic), Xã hội (Social), và Công nghệ (Technological). Mỗi yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc tác động đến môi trường kinh doanh của doanh nghiệp. Dưới đây là phân tích chi tiết về từng yếu tố.

2.1 Political (Chính trị)

Yếu tố chính trị trong mô hình PEST bao gồm các quy định pháp lý, chính sách của chính phủ và hệ thống chính trị có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Một số yếu tố chính trị quan trọng phân tích trong Political bao gồm:

• Chính sách thuế: Chính phủ có thể tăng hoặc giảm thuế, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp.
• Quy định về lao động: Các quy định về bảo vệ quyền lợi lao động có thể ảnh hưởng đến chi phí nhân sự của doanh nghiệp.
• Sự ổn định chính trị: Một môi trường chính trị ổn định giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn và tránh được những rủi ro không đáng có.
• Hạn chế thương mại:  Ở cấp độ quốc tế, doanh nghiệp cũng có thể chịu tác động từ các lệnh trừng phạt hoặc hạn chế thương mại mà quốc gia của mình hoặc quốc gia đối tác áp dụng. Do đó, việc theo dõi các quy định về hạn chế thương mại giúp doanh nghiệp chuẩn bị kịch bản ứng phó và có phương án thay thế phù hợp.
• Môi trường: Với xu hướng toàn cầu hóa và chú trọng đến tính bền vững, nhiều quốc gia đang áp dụng các quy định bảo vệ môi trường nghiêm ngặt hơn. Doanh nghiệp cần xem xét có thể duy trì lợi nhuận nếu chính phủ yêu cầu giảm thiểu ô nhiễm hay đánh thuế cao không?

2.2 Economic (Kinh tế)

Yếu tố kinh tế bao gồm các chỉ số kinh tế như tốc độ tăng trưởng, lãi suất, lạm phát và tỷ giá hối đoái. Những yếu tố này có tác động mạnh mẽ đến quyết định chiến lược và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

• Lãi suất: Ảnh hưởng đến khả năng vay vốn của doanh nghiệp. Khi lãi suất cao, chi phí vay vốn tăng, gây khó khăn trong việc mở rộng kinh doanh.
• Tỷ lệ lạm phát: Lạm phát làm tăng chi phí sản xuất, làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.
• Tỷ giá hối đoái: Ảnh hưởng đến các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Khi đồng nội tệ mất giá, hàng hóa nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn, ảnh hưởng đến chi phí nguyên liệu.
• Chi phí sinh sống: Chi phí sinh sống cao có thể làm giảm sức mua của người tiêu dùng. doanh nghiệp cần xem xét điều chỉnh các chiến lược giá cả và sản phẩm để đáp ứng được nhu cầu và khả năng chi trả của khách hàng trong các thị trường có chi phí sinh sống cao.
• Chi phí lao động và trình độ lao động: Chi phí lao động có ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp tại quốc gia có nguồn lao động có trình độ và chi phí hợp lý sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn hơn. Ngoài ra, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cũng là một chiến lược hiệu quả để tối ưu hóa hiệu suất và tạo ra giá trị lâu dài cho doanh nghiệp.
• Thói quen tiêu dùng: Sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng, như chuyển từ mua sắm truyền thống sang mua sắm trực tuyến hoặc ưa chuộng sản phẩm thân thiện với môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược của doanh nghiệp.

2.3 Social (Xã hội)

Yếu tố xã hội trong mô hình PEST bao gồm các yếu tố nhân khẩu học, văn hóa, hành vi tiêu dùng và các xu hướng xã hội ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Một số yếu tố xã hội quan trọng bao gồm:

• Dân số: Cấu trúc dân số ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ của các sản phẩm và dịch vụ.
• Thái độ và giá trị xã hội: Sự thay đổi trong giá trị và thái độ của xã hội có thể thay đổi hành vi tiêu dùng. Ví dụ, xu hướng tiêu dùng xanh đang ngày càng trở nên phổ biến.
• Thu nhập và tầng lớp xã hội: Doanh nghiệp cần xác định được mức thu nhập và tầng lớp xã hội của khách hàng mục tiêu để xây dựng chiến lược marketing phù hợp.
• Thay đổi trong quan điểm thế hệ: Mỗi thế hệ có những đặc điểm và nhu cầu khác nhau, và những thay đổi trong quan điểm giữa các thế hệ ảnh hưởng đến mục tiêu và việc trả lương.
• Giáo dục: Mức độ giáo dục của khách hàng ảnh hưởng đến cách họ đánh giá sản phẩm và dịch vụ. Khách hàng có trình độ học vấn cao có xu hướng tìm hiểu kỹ lưỡng và thường ưu tiên các sản phẩm chất lượng hoặc mang lại lợi ích sức khỏe và ngược lại.

2.4 Technological (Công nghệ)

Yếu tố công nghệ bao gồm các tiến bộ công nghệ, phát triển trong nghiên cứu và phát triển, cũng như mức độ ứng dụng công nghệ vào sản xuất và kinh doanh. Công nghệ có thể thay đổi cách thức hoạt động của một ngành công nghiệp, và doanh nghiệp cần nhanh chóng thích ứng để giữ vững cạnh tranh.

• Công nghệ sản xuất: Ứng dụng công nghệ vào quy trình sản xuất giúp tăng năng suất và giảm chi phí.
• Công nghệ thông tin: Hệ thống công nghệ thông tin tiên tiến giúp doanh nghiệp quản lý hiệu quả hơn và cải thiện dịch vụ khách hàng.
• Công nghệ tự động hóa: Tự động hóa giúp giảm thiểu lỗi sản xuất và tối ưu hóa quy trình.
• Bảo mật và bảo vệ dữ liệu: Doanh nghiệp cần áp dụng các biện pháp bảo mật tiên tiến để bảo vệ hệ thống dữ liệu khỏi nguy cơ tấn công mạng và mất mát thông tin.
• Nghiên cứu và phát triển: Hoạt động R&D đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới sản phẩm và cải tiến quy trình kinh doanh. Các doanh nghiệp đầu tư vào R&D có khả năng tạo ra các sản phẩm đột phá, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng và vượt lên so với các đối thủ cạnh tranh. 
• Công nghệ đổi mới: Sự đổi mới về công nghệ phù hợp với thị hiếu cho phép doanh nghiệp khai thác các phương thức mới để phục vụ khách hàng, giảm thiểu chi phí và gia tăng hiệu quả kinh doanh. 

3. Lợi ích và hạn chế của mô hình PEST 

Phân tích PEST giúp doanh nghiệp hiểu sâu hơn về môi trường hoạt động và xây dựng các chiến lược phù hợp. Dưới đây là các lợi ích và hạn chế chính của mô hình:

3.1 Lợi ích của mô hình PEST

• Tầm nhìn tổng quan: Giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về các yếu tố vĩ mô  như chính sách, pháp luật, và xu hướng xã hội.
• Hỗ trợ lập kế hoạch chiến lược dài hạn: Thực hiện phân tích PEST định kỳ giúp doanh nghiệp chuẩn bị cho các biến động của thị trường. Điều này không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh.
• Nhận diện cơ hội và thách thức: PEST giúp doanh nghiệp chủ động xử lý mối đe dọa từ thị trường hoặc tận dụng cơ hội. Doanh nghiệp có thể nhanh chóng điều chỉnh chiến lược để thích ứng với thay đổi của chính phủ hoặc xu hướng tiêu dùng.
• Khám phá các cơ hội kinh doanh mới: Phân tích PEST giúp doanh nghiệp theo dõi thị trường, dễ dàng phát hiện và nắm bắt các thay đổi có lợi như điều chỉnh chính sách của chính phủ hoặc nhu cầu mới của thị trường.

3.2 Hạn chế của mô hình PEST

• Khối lượng dữ liệu lớn và phức tạp: PEST yêu cầu thu thập dữ liệu lớn từ nhiều nguồn bên ngoài, dễ dẫn đến quá tải thông tin hoặc bỏ sót dữ liệu quan trọng.
• Không đánh giá yếu tố nội bộ: PEST chỉ tập trung vào các yếu tố bên ngoài, không xem xét các điểm mạnh và yếu bên trong doanh nghiệp.
• Cập nhật liên tục: Môi trường kinh doanh không ngừng thay đổi, vì vậy cần cập nhật thường xuyên để có thông tin chính xác.
• Khó kiểm chứng độ chính xác của dữ liệu: Phần lớn dữ liệu trong PEST lấy từ các nguồn bên ngoài như báo cáo hoặc tổ chức thống kê, khó đảm bảo độ tin cậy và chính xác hoàn toàn. Điều này dễ gây rủi ro không chính xác trong phân tích.

4. 4 bước phân tích PEST trong môi trường kinh doanh

Mặc dù quy trình phân tích PEST có thể đòi hỏi thời gian và công sức, việc thực hiện một cách kỹ lưỡng sẽ mang lại cái nhìn sâu sắc, từ đó giúp tối ưu hóa chiến lược và nâng cao khả năng cạnh tranh.              

4.1 Xác định các yếu tố tiềm năng

Bước đầu tiên trong quy trình phân tích PEST là tiến hành nghiên cứu sâu rộng về những yếu tố tiềm năng của hoạt động của doanh nghiệp. Điều này không chỉ đơn thuần là thu thập thông tin mà còn là việc hiểu rõ các bối cảnh chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội và công nghệ mà doanh nghiệp đang hoạt động. Hãy tham khảo ý kiến từ các nhà lãnh đạo và quản lý khác trong tổ chức để đảm bảo bạn có được một bộ dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Khi thu thập dữ liệu, hãy chú ý đến các yếu tố sau:

P: Các yếu tố chính trị

Các yếu tố này xem xét cách các quy định pháp lý, bầu không khí chính trị, và các chính sách của chính phủ có thể tác động đến khả năng hoạt động và lợi nhuận của doanh nghiệp. Một số yếu tố cần quan tâm bao gồm:

• Các cuộc bầu cử sắp tới và ảnh hưởng đến chính sách?
• Các yếu tố chính trị có thể tác động như nào đến với hoạt động doanh nghiệp không?
• Chính sách thương mại và mức độ tham nhũng trong khu vực như thế nào?

E: Các yếu tố kinh tế

Các yếu tố kinh tế có thể ảnh hưởng sâu sắc đến hoạt động của doanh nghiệp. Cần phân tích:

• Tình hình kinh tế hiện tại và dự báo tăng trưởng trong tương lai?
• Lãi suất và chính sách tài chính hiện hành?
• Thói quen tiêu dùng và mức độ thất nghiệp?
• Lạm phát dự kiến thay đổi như thế nào, có ảnh hưởng đến chi phí và doanh thu?

S: Các yếu tố văn hóa xã hội
Đánh giá các yếu tố văn hóa xã hội giúp bạn hiểu rõ về thị trường mục tiêu. Hãy xem xét:

• Đặc điểm nhân khẩu học, bao gồm độ tuổi, giới tính và thói quen tiêu dùng?
• Xu hướng xã hội và thái độ của người tiêu dùng đối với sản phẩm và dịch vụ doanh nghiệp?
• Tình trạng và thay đổi trong cấu trúc gia đình và lối sống?
• Chế độ phúc lợi và các chính sách để thu hút nhân tài như thế nào?

T: Các yếu tố công nghệ
Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc xác định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Cần xem xét phân tích:

Khả năng tiếp cận công nghệ mới trong tổ chức?

• Cạnh tranh về công nghệ và tốc độ thay đổi trong ngành?
• Phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ và nghiên cứu của các tổ chức liên quan?
• Tình trạng bảo vệ dữ liệu khách hàng và tuân thủ các yêu cầu về công nghệ?

4.2 Phân tích cơ hội

Sau khi đã phân tích các yếu tố PEST, bước tiếp theo là xác định những cơ hội mà các yếu tố bên ngoài mang lại cho doanh nghiệp. Chẳng hạn, những thay đổi trong công nghệ, xu hướng tiêu dùng mới, hoặc sự phát triển trong chính sách có thể mở ra những cơ hội lớn cho doanh nghiệp? Hay việc thay đổi nhân khẩu học có thể mở ra cơ hội thị trường mới cho sản phẩm của bạn không?

Việc nhận diện, tìm kiếm và tận dụng các cơ hội này sẽ giúp doanh nghiệp tăng cường lợi thế cạnh tranh và mở rộng thị trường và phần nào phát triển phản ứng chiến lược tốt nhất cho doanh nghiệp của mình.

4.3 Phân tích thách thức

Tương tự như cơ hội, các rủi ro, thách thức cũng cần được nhận diện trong khi phân tích mô hình PEST. Các yếu tố như sự cạnh tranh gia tăng, thay đổi trong chính sách thương mại, hoặc các vấn đề kinh tế có thể tạo ra những ảnh hưởng nghiêm trọng cho doanh nghiệp. 

Việc nhận diện sớm các mối đe dọa giúp doanh nghiệp có thể lên kế hoạch ứng phó kịp thời, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh.

4.4 Triển khai thực hiện 

Cuối cùng, với dữ liệu và phân tích đã hoàn tất, doanh nghiệp cần bắt tay vào triển khai thực hiện. Kết hợp những phát hiện từ phân tích PEST vào kế hoạch kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng các cơ hội cũng như và quản lý các rủi ro, thách thức một cách tốt nhất. Hành động kịp thời và hiệu quả là chìa khóa để doanh nghiệp duy trì và phát triển vị thế cạnh tranh trên thị trường.

Mô hình PEST là công cụ phân tích hiệu quả giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về các yếu tố bên ngoài, từ đó xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp. 

Nguồn: Base.vn